Ο ισραηλινός στρατός καλείται να επιτύχει ένα δύσκολο έργο, τη σωστή εξισορρόπηση των δυνάμεων του, καθώς έρχεται αντιμέτωπος με ταυτόχρονες προκλήσεις στη Γάζα και στην παραμεθόριο περιοχή κατά μήκος των συνόρων με το Λίβανο. Ενώ οι στρατιωτικές επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας φαίνεται ότι μειώνονται σταδιακά στη Γάζα, η κατάσταση στο Λίβανο εξακολουθεί να έχει εντάσεις. Ο πρόσφατος τερματισμός των εχθροπραξιών με τη Χεζμπολάχ διέπεται από μια εύθραυστη και διφορούμενη συμφωνία  και δημιουργεί ερωτηματικά, για το εάν θα εξακολουθήσει να υφίσταται η άσκηση στρατιωτικής ισχύος του ισραηλινού στρατού στο Νότο. Ωστόσο για να αποτρέψει την αναζωπύρωση της σύγκρουσης κατά μήκος της συνοριογραμμής με το Λίβανο, καλείται να διατηρήσει ένα σημαντικό αριθμό δυνάμεων στην περιοχή, μειώνοντας, αντίστοιχα, τη στρατιωτική του παρουσία στη Γάζα.

Αν και είναι σε ισχύ ο τερματισμός των εχθροπραξιών, οι ισραηλινές δυνάμεις είναι σε πλήρη διάταξη στα λιβανέζικα σύνορα και στα χωριά του Νότου, που κατέλαβε  κατά τη διάρκεια των 50 ημερών  της σφοδρής σύγκρουσης. Αυτός ο υψηλός βαθμός ετοιμότητας αναδεικνύει το σοβαρό κίνδυνο επανέναρξης των εχθροπραξιών με τη Χεζμπολάχ, καθώς και οι δύο πλευρές κινούνται πέρα των όρων που τίθενται στην επισφαλή συμφωνία. Οι περιστασιακές παραβιάσεις  των όρων της από το Ισραήλ - όπως π.χ εκτοξεύοντας αντιαεροπορικούς πύραυλους  εναντίον στόχων που θεωρεί ως αντιληπτές απειλές, ένα τέτοιο περιστατικό ήταν ένα πτηνό που κατά λάθος αναγνωρίστηκε ως μην επανδρωμένο αεροσκάφος της Χεζμπολάχ - συμβάλλουν , όπως φαίνεται, στην προβολή ισχύος που απευθύνεται στο εγχώριο κοινό, το οποίο είναι ολοένα και περισσότερο επικριτικό στην ηγεσία του πρωθυπουργού Μπεντζαμίν Νετανιάχου.

Τις προηγούμενες μέρες το Ισραήλ ισχυρίστηκε ότι βομβάρδισε εγκαταστάσεις αποθήκευσης πυραύλων στη Σιντόν(Sidon) που έχουν απόσταση 40 χμ από τα σύνορα και 45 χμ από τη Βηρυτό, αυξάνοντας περαιτέρω τις εντάσεις και θέτοντας εν αμφιβόλω την ήδη επισφαλή εκεχειρία. O Νετανιάχου αποσκοπούσε να καταδείξει ότι έχει απόλυτη ελευθερία κινήσεων  στο να στοχεύει υποδομές της Χεζμπολάχ, σύμφωνα με τη διαβεβαίωση που υποτίθεται ότι έλαβε από τις Η.Π.Α, ενισχύοντας το αφήγημα του ότι διατηρεί τον έλεγχο, με βάση τους αμφιλεγόμενους όρους της κατάπαυσης του πυρός.

Η επιτροπή παρακολούθησης που έχει ως καθήκον να εποπτεύει  τους όρους τερματισμού των εχθροπραξιών, αποτελείται από 5 μέλη και πιο συγκεκριμένα τις Η.Π.Α, Γαλλία, Λίβανο, Ισραήλ και UNIFIL, θα πρέπει  να ξεκινήσει διεξοδικά το έργο που της έχει ανατεθεί. Αυτή η καθυστέρηση επιδεινώνει την αβεβαιότητα που επικρατεί σχετικά με τη συμφωνία, ενώ υφίστανται οι εντάσεις στα σύνορα. Ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει αξιοσημείωτη κριτική στο εσωτερικό τη χώρας για τον τερματισμό του πόλεμου με τη Χεζμπολάχ, χωρίς να καταγάγει μια αποφασιστική νίκη.

Συνεπώς η μόνιμη στρατιωτική παρουσία του Ισραήλ στο Νότο αναδεικνύει την ετοιμότητα άμεσης αντίδρασης του στην αναζωπύρωση εχθροπραξιών.

Η Χεζμπολάχ, από την πλευρά της, διατηρεί τις θέσεις της κοντά στα σύνορα του Ισραήλ, αντανακλώντας τη βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης που υπάρχει μεταξύ των δύο πλευρών. Η εκεχειρία παραμένει επισφαλής και οι δύο εμπόλεμες πλευρές, δυνητικά, προετοιμάζονται για περεταίρω συγκρούσεις, εάν οι διπλωματικές προσπάθειες αποτύχουν.

To Μέτωπο της Γάζας: Αλλαγή Στρατηγικής

Eνώ οι επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας έχουν καταλαγιάσει στη Γάζα, οι ισραηλινές δυνάμεις κατοχής συνεχίζουν στοχευμένες επιθέσεις, που έχουν ως στόχο την καταστροφή των υποδομών της Χαμάς και τον εκτοπισμό των κατοίκων από το Βορρά. Πιο συγκεκριμένα, επικεντρώνονται στο να εκδιώξουν τους εναπομείναντες πολίτες, φυλάσσουν τις πόλεις και προετοιμάζουν το έδαφος για την καταστροφή υποδομών. Στη συνέχεια θα οικοδομηθούν οικισμοί. Η ένταση των εναέριων επιδρομών και χερσαίων επιθέσεων έχει μειωθεί, που σημαίνει ότι θεωρείται ότι οι υπάρχουσες δυνάμεις θεωρούνται επαρκείς για την διατήρηση του ελέγχου, εκτός εάν υπάρξει εντελώς απροσδόκητα αντίσταση.

Από το 2024 η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία χρησιμοποιεί 606, περίπου, αεροσκάφη, που συμπεριλαμβάνουν διάφορους τύπους, όπως αερομαχητικά, ελικόπτερα και μεταγωγικά αεροπλάνα.

Κατάλογος Αερομαχητικών: Το Ισραήλ έχει αποκτήσει στόλο F-35I αερομαχητικών τύπου stealth, ενισχύοντας τις ήδη προηγμένες επιχειρησιακές δυνατότητες από αέρος και την εναέρια υπεροχή του. Στην ισραηλινή αεροπορία τα F-16I «Sufa» είναι τα αερομαχητικά που χρησιμοποιούνται ευρέως στις αποστολές, περίπου 175 είναι ενεργά. Επιπρόσθετα χρησιμοποιεί διάφορα μοντέλα F-15, που συμπεριλαμβάνουν τα F-15I« Ra’am», τα οποία θεωρούνται ότι είναι νευραλγικής σημασίας για την εναέρια υπεροχή επιχειρησιακά και τη διεκπεραίωση αεροπορικών επιθέσεων.

Η κατανομή των διαθέσιμων πόρων από τον ισραηλινό στρατό στη Γάζα αντανακλά τις επιχειρησιακές προτεραιότητες που έχει θέσει: 150-200 αερομαχητικά, που συμπεριλαμβάνουν τα F-35I «Adir» και F-16I«Sufa», χρησιμοποιούνται στη Λωρίδα. Τους πρώτους 8 μήνες του πολέμου πραγματοποίησαν αεροπορικές επιθέσεις ακρίβειας εναντίον στόχων υψηλής αξίας της Χαμάς. Επιπρόσθετα  στις αποστολές χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη(drones) επιτήρησης και αναγνώρισης και οι μυστικές υπηρεσίες, διασφαλίζοντας πλήγματα ακρίβειας σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. 

Εξισορρόπηση πόρων μεταξύ Λίβανου και Γάζας

Η απόφαση του Ισραήλ να διατηρήσει σε σημαντικό βαθμό στρατιωτικές δυνάμεις κατά μήκος των συνόρων με το Λίβανο, αναδεικνύει επιφυλακτικότητα. Κρίνεται ότι η ανάπτυξη εκ νέου δυνάμεων στη Γάζα ενέχει αδικαιολόγητο ρίσκο, αφήνοντας τα βόρεια σύνορα εκτεθειμένα,  ενώ η Χεζμπολάχ διαθέτει αξιοσημείωτες επιχειρησιακές δυνατότητες. H Γάζα δεν χρειάζεται, πλέον, περισσότερες από 2 μεραρχίες που ήδη έχουν διατεθεί για τη Λωρίδα και για την προστασία οικισμών που γειτνιάζουν με τη Γάζα.

Για την αντιμετώπιση αυτών των διπλών απειλών οι μεραρχίες του ισραηλινού στρατού διατάσσονται ως εξής:

Βόρεια Διοίκηση: Εποπτεία επιχειρήσεων στα σύνορα Λίβανου και Συρίας. Αποτελείται από την 91η  Μεραρχία «Γαλιλαία» και τη 210η Μεραρχία «Bashar».

Νότια Διοίκηση: Εστιάζει στη Γάζα και στο Σινά και συμπεριλαμβάνει τη 143η Μεραρχία «Γάζα» και την 252η Μεραρχία «Σινά».

Μεραρχίες Έφεδρων και Ειδικών Δυνάμεων: Μονάδες όπως η 98η των Αλεξιπτωτιστών και η 36η επιχειρούν ως κινούμενες εφεδρείες, έτοιμες να ενισχύσουν οποιοδήποτε μέτωπο κριθεί απαραίτητο, εφόσον υπάρξει κλιμάκωση.

Η διάθεση  80-100 αερομαχητικών στο Λίβανο από το Ισραήλ, που συμπεριλαμβάνουν F-151I «Ra’am» και F-16I αεροσκάφη, αναδεικνύει τις συγκεκριμένες επιχειρησιακές απαιτήσεις. Σε αντίθεση με τη Γάζα όπου ο μεγάλος βαθμός πληθυσμιακής πυκνότητας περιπλέκει τις επιχειρήσεις, η γεωγραφία του Λίβανου, που είναι μια ορεινή παραθαλάσσια χώρα, απαιτεί ακρίβεια και αυτοέλεγχο, για να αντιμετωπίσει τη Χεζμπολάχ και την οχύρωση της σε συγκεκριμένες θέσεις.

Οι 13 όροι της Συμφωνίας Κατάπαυσης του Πυρός

Ο τερματισμός των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ είναι μια προσεκτικά διατυπωμένη ταυτόχρονα όμως επισφαλής διευθέτηση, που απορρέει από το Ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας.Στοχεύει στο να αποτρέψει περεταίρω κλιμάκωση και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μιας μόνιμης, μακροχρόνιας κατάπαυσης του πυρός. Ωστόσο κάποιες πτυχές της συμφωνίας δημιουργούν ερωτηματικά για το εάν θα εφαρμοστεί , τον αντίκτυπο που θα έχει ως προς τον έλεγχο επί της εδαφικής επικράτειας και για το εάν ευνοεί τη μια πλευρά. 

H συμμόρφωση του Ισραήλ εδράζεται στην ικανότητα των Ένοπλων Δυνάμεων του Λίβανου να ανακτήσει τον έλεγχο στις περιοχές που έχουν εκκενωθεί. Στο παρελθόν  το Ισραήλ είχε καθυστερήσει ή είχε θέσει υπό όρους  την αποχώρηση του, με βάση πολιτικούς παράγοντες ή ζητήματα ασφαλείας, δημιουργώντας αμφιβολίες για το εάν θα αποσυρθεί, πλήρως. από όλα τα κατεχόμενα εδάφη. Περιοχές νευραλγικής σημασίας όπως οι φάρμες Σεμπάα(Shebaa Farms) και το βόρειο τμήμα του χωριού Γκαζάρ (Ghajar) αποτελούν εστίες διαμάχης. Το Ισραήλ υποστηρίζοντας ότι στη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός δεν υπάρχει ρητή αναφορά στην κατοχή των προαναφερθέντων περιοχών, μπορεί να  τις χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό χαρτί.

Εάν το Ισραήλ καθυστερήσει την αποχώρηση ή διατηρήσει τον έλεγχο επί των συγκεκριμένων οικισμών στρατηγικής σημασίας, ρισκάρει να παραβιάσει τη συμφωνία και να προκαλέσει τη Χεζμπολάχ να εμπλακεί εκ νέου σε εχθροπραξίες. Επιπρόσθετα το Ισραήλ επικαλούμενο το δικαίωμα της αυτοάμυνας και το Ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε μπορεί να δικαιολογήσει επιθέσεις στο μέλλον, εάν αντιληφθεί απειλή από τη Χεζμπολάχ.

Η συμφωνία αποτρέπει οποιαδήποτε στρατιωτική δύναμη νότια του ποταμού Λιτάνι, εκτός από τις ένοπλες δυνάμεις του Λίβανου και τη UNIFIL(Προσωρινή Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στο Λίβανο). Το Ισραήλ δεν κατάφερε να εξαλείψει τις στρατιωτικές δυνατότητες ή τη διοικητική δομή της Χεζμπολάχ. Μετά από  διευρυμένες αεροπορικές επιχειρήσεις βομβαρδισμών η οργάνωση παραμένει λειτουργική επιχειρησιακά έχοντας αποδείξει τη δύναμη της. Καλείται να διατάξει τις δυνάμεις και να εγκαταστήσει  τις στρατιωτικές υποδομές της βόρεια από τον ποταμό Λιτάνι. Ωστόσο η εφαρμογή αυτού του όρου θέτει νέες προκλήσεις. Η Χεζχμπολάχ  μπορεί να εκλάβει οποιαδήποτε παραβίαση της συμφωνίας από το Ισραήλ, αν π.χ  ανακτήσει τον έλεγχο εδαφών του Λίβανου ή εάν ξεκινήσει εκ νέου στρατιωτικές επιχειρήσεις, ως αφορμή για να αναπτύξει εκ νέου τις στρατιωτικές της δυνάμεις, νότια από τον ποταμό.

Η εγκατάσταση της στα βόρεια δεν μειώνει τη στρατιωτική της ισχύ και την ικανότητα αεροπορικών πληγμάτων με χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς. Με αυτόν τον τρόπο θα αφήνει να αιωρείται η απειλή νέων εχθροπραξιών στο μέλλον. Επιπρόσθετα η συμφωνία δεν επιβάλλει ρητά τον αφοπλισμό της Χεζμμπολάχ, της επιτρέπεται η μετεγκατάσταση του οπλοστασίου της, στρατηγικής σημασίας βόρεια από τον Λιτάνι. Αυτή η δύναμη και η αντοχή της Οργάνωσης έχει ενισχύσει τη αξιοπιστία της, παρά το τεράστιο κόστος της σύγκρουσης σε ανθρώπινες ζωές και σε υποδομές νευραλγικής σημασίας.

Λεπτομέρειες της συμφωνίας

Τερματισμός των εχθροπραξιών: Η διακοπή όλων των στρατιωτικών επιχειρήσεων και από τις δύο πλευρές ξεκίνησε στις 4 π.μ της 27ης Νοεμβρίου 2024, που συμπεριλαμβάνει τον τερματισμό κάθε επιθετικής ενέργειας, προκειμένου να μειωθεί η κλιμάκωση της βίας και να αποτρέψει νέες απώλειες ανθρώπινων ζωών.

Αποτροπή Ένοπλων Δραστηριοτήτων: Η κυβέρνηση του Λίβανου θα πρέπει να διασφαλίσει ότι δεν θα πραγματοποιηθούν ένοπλες δραστηριότητες από το έδαφος της, που θα στοχεύουν το Ισραήλ. Αντίστοιχα το Ισραήλ συμφωνεί να σταματήσει κάθε στρατιωτική ενέργεια εναντίον στόχων  στο έδαφος του Λίβανου, που συμπεριλαμβάνουν πολιτικές υποδομές είτε στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Αναφορά στο Ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε: Η συμφωνία εδράζεται στο Ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε.  όπου και τα δύο μέρη ανανέωσαν τη δέσμευση τους στην πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του, που συμπεριλαμβάνουν τον αφοπλισμό μη κρατικών,ένοπλων ομάδων του Λίβανου.

Αναγνώριση των Δικαιωμάτων Αυτοάμυνας: Το Ισραήλ και ο Λίβανος διατηρούν το δικαίωμα της αυτοάμυνας, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, εφόσον δεν παραβιάζει τους όρους της συμφωνίας ή δεν την υπονομεύει.  

Ανάπτυξη Ένοπλων Δυνάμεων του Λιβάνου:10000 λιβανέζοι στρατιώτες θα αναπτυχθούν νότια στο Ποταμό Λιτάνι. Αυτή η διάταξη αποσκοπεί στο να διασφαλίσει την κρατική κυριαρχία και να αποτρέψει την παράνομη παρουσία ένοπλων ομάδων.

Αποκλειστική Αρμοδιότητα Λιβανέζικων Δυνάμεων: Μόνο οι Ένοπλες Δυνάμεις του Λίβανου και η UNIFIL είναι αρμόδιες να επιχειρούν νότια από τον Ποταμό Λιτάνι. Σε καμία άλλη στρατιωτική δύναμη δεν επιτρέπεται η παρουσία της στην περιοχή.

Έλεγχος στη Μεταφορά Όπλων: Η συμφωνία προβλέπει αυστηρή εποπτεία στη μεταφορά όπλων στο Λίβανο από την κυβέρνηση του. Ταυτόχρονα η παραγωγή και η αποθήκευση τους εντός της χώρας θα υπόκειται σε επίσημο έλεγχο.

Διεθνής Στήριξη στις Ένοπλες Δυνάμεις του Λιβάνου: Χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία θα παρέχουν οικονομική και υλικοτεχνική υποστήριξη στις Ένοπλες Δυνάμεις του Λιβάνου, καθιστώντας τις ικανές να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμφωνία. Ένας διεθνής μηχανισμός εποπτείας, που περιλαμβάνει τα Ηνωμένα Έθνη, τις Ένοπλες Δυνάμεις του Λιβάνου, τις Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας και εκπρόσωπους από τις Η.Π.Α και τη Γαλλία, θα επιβλέπει τη συμμόρφωση με τους όρους της κατάπαυσης του πυρός.

Ισραηλινή Αποχώρηση: Οι ισραηλινές δυνάμεις θα αποχωρήσουν από το Νότιο Λίβανο εντός χρονοδιαγράμματος 60 ημερών,  που θα συναρτάται από την πλήρη ανάπτυξη των Ένοπλων Δυνάμεων του Λιβάνου στις εδαφικές ζώνες που θα εκκενωθούν.

Αναδιάταξη της Χεζμπολάχ: Η οργάνωση απαιτείται να μετακινήσει τις ένοπλες δυνάμεις και τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις της βόρεια από τον Ποταμό Λιτάνι.

Aνθρωπιστική Βοήθεια και Ανοικοδόμηση: Στη συμφωνία δίνεται έμφαση στην ανάγκη παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας και στην ανοικοδόμηση περιοχών που έχουν πληγεί από τον πόλεμο. Με την παροχή διεθνούς αρωγής, οι δύο πλευρές θα εργαστούν ώστε να διευκολύνουν την επιστροφή των εκτοπισμένων και την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων υποδομών.

Δέσμευση στην επίτευξη μακροχρόνιας κατάπαυσης του πυρός: Και οι δύο πλευρές εκφράζουν την υποχρέωση τους να σημειωθεί πρόοδος ως προς την επίτευξη μόνιμης κατάπαυσης του πυρός, η οποία θα συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός ευρύτερου πλαισίου ειρηνικής συνύπαρξης, που θα περιλαμβάνει τη διευθέτηση ανεπίλυτων ζητημάτων, προκειμένου να διαμορφωθούν συνθήκες μακροχρόνιας σταθερότητας στην περιοχή.

Επίμετρο

Το Ισραήλ καλείται να διαχειριστεί διπλές προκλήσεις στη Γάζα και στο Λίβανο. Καθώς οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας, πλέον, διεξάγουν στοχευμένες επιχειρήσεις στη Γάζα, η απειλή επανέναρξης των εχθροπραξιών με τη Χεζμπολάχ θέτει τις δυνάμεις στο Βορρά σε ύψιστη ετοιμότητα..

To πολιτικό μέλλον του Νετανιάχου συναρτάται με τη διατήρηση του ελέγχου, ενώ, ταυτόχρονα, καλείται να διαχειριστεί την κριτική που του ασκείται στο εσωτερικό της χώρας και την άσκηση πίεσης από τη διεθνή κοινότητα.

Καθώς οι εξελίξεις παραμένουν ρευστές στο Νότιο Λίβανο και στη Γάζα, το Ισραήλ θα πρέπει να διαχειριστεί τους στρατιωτικούς του πόρους με μεγάλη προσοχή και να διαμορφώσει στρατηγικές στην αρένα της διπλωματίας, ώστε να μην καταβληθεί από τις εξελίξεις στα ανοιχτά μέτωπα. 

Σημειώσεις 

Υπενθυμίζουμε στο αναγνωστικό κοινό ότι ο Ελάιτζα Μανιέρ είναι βετεράνος πολεμικός ανταποκριτής, πολιτικός και στρατιωτικός αναλυτής που με την πολύτιμη δημοσιογραφική του εμπειρία, 35 χρόνων, ξεδιπλώνει στους αναγνώστες τις πολυσύνθετες, γεωπολιτικές παραμέτρους της Μέσης Ανατολής, όσον αφορά τη σύγκρουση που κινδυνεύει να μετεξελιχθεί σε έναν περιφερειακό πόλεμο ανείπωτης φρίκης όχι μόνο για την περιοχή αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα.